Dat ene uurtje. Twee keer per jaar is het zover dat de klok verzet wordt. Dit weekend krijgen we het 'cadeautje' van de wintertijd. Heerlijk, zo’n extra uur in bed op zondagochtend, toch? Nou, zo simpel is het helaas niet.
Hoewel we de klok achteruit zetten en denken dat we er makkelijk aan wennen, is die plotselinge shift van 60 minuten een kleine ramp voor je circadiaans ritme. Je interne klok merkt dit namelijk direct op. Inmiddels is wel duidelijk: alles staat of valt met een stabiel bioritme. Net zoals je spijsvertering op hol slaat als je in de 'vecht-of-vlucht'-stand (sympathicus) zit, raakt je slaap-waakcyclus uit balans als je je biologische klok negeert.
De overgang naar wintertijd is eigenlijk een mini-jetlag die we onszelf cadeau doen. Tijd om te begrijpen hoe dit werkt, en vooral: wat je dit weekend kunt doen om er zo min mogelijk last van te hebben.
De biologische klok begrijpen: de dirigent in jouw lijf
Je circadiaans ritme is de 24-uurs cyclus die al jouw biologische processen aanstuurt. Het regelt onder andere wanneer je honger hebt, wanneer je het meest alert bent maar ook wanneer je slaaphormoon melatonine geproduceerd moet worden.
De belangrijkste dirigent van deze klok? Licht.
Als je 's ochtends wakker wordt en je ogen licht registreren, krijgt je lichaam het signaal: tijd om te stoppen met melatonine aanmaken. Je cortisol, energiehormoon, piekt en je komt in de actiestand.
Door de wintertijd is er opeens een uur verschil tussen wat de klok zegt en wat jouw brein verwacht. Dat werkt verwarrend! Je lichaam wil om 7 uur ontwaken, maar het is pas 6 uur op de klok. Je wordt in het donker wakker, wat de start van je cortisolproductie en de rem op melatonine vertraagt. Gevolg? Je voelt je suffer, je energie is lager en je kunt in de avond moeilijker op tijd in slaap vallen.
Wil je dit weekend niet in de stressmodus schieten, maar soepel overschakelen naar die 'rust-en-verteer'-stand?
5 Praktische stappen om de wintertijd relaxed in te gaan
De sleutel is om je biologische klok geleidelijk bij te sturen met de juiste prikkels.
Stap 1: Begin bij het ochtendlicht
Ga dit weekend kort na het opstaan en zodra het maar enigszins licht is, naar buiten en wie weet word jij ook wel getrakteerd op zo'n prachtige zonsopkomst zoals ik vorige week. Daglicht is het signaal waarmee je hersenen opnieuw kunnen synchroniseren. Zelfs als het bewolkt is, werkt dit als een reset.
Stap 2: Verplaats je slaaptijd geleidelijk
In plaats van plots een uur te verschuiven, kun je de overgang soeler maken. Ga vrijdag 20 minuutjes later naar bed, zaterdag nog eens 20 minuten later, zodat het verschil zondag bijna vanzelf voelt. Je lijf houdt van voorspelbaarheid, geef het de tijd om mee te bewegen.
Stap 3: Eet op vaste tijden
Ook je spijsvertering heeft een ritme. Door je ontbijt, lunch en avondeten op je normale biologische momenten te houden (dus zoals voor de klokwisseling), ondersteun je jouw interne klok. Kies voor voeding die je bloedsuiker stabiel houdt. focus dus op eiwitten en vetten. Zo voorkom je de bekende "wintertijd-watten" in je hoofd.
Stap 4: Beweeg overdag, niet laat in de avond
Een wandeling in de ochtend of middag helpt je ritme vooruit. Maar intensief sporten vlak voor bedtijd zet je lichaam juist in actiestand. Bewaar de avond voor vertraging.
Stap 5: Ontspan bewust in het donker
Wintertijd vraagt om een sterk avondritueel. Dim de lichten, leg schermen eerder weg, houd je slaapkamer koel en donker en kies voor ontspanning in plaats van stimulatie. Zo geef je je lichaam toestemming om écht naar de 'rust-en-verteer'-stand te zakken. Vermijd ’s avonds dus fel en blauw licht, zodat je lichaam weet dat de melatonineproductie omhoog mag.
Samengevat in één zin
Reset je klok met ochtendlicht, vaste tijden, beweging overdag en rust in de avond en je komt de wintertijd door zonder jetlaggevoel.
Tijd voor actie
Dat ene extra uur is dus niet zozeer een cadeautje, maar een uitdaging voor je biologische systeem. Je kunt er op reageren door passief af te wachten tot je jetlag over is, of je kunt de regie nemen en je klok actief bijsturen.
Wat kies jij?
Wil je dit niet alleen dit weekend, maar elke nacht?
Je slaap, stress en spijsvertering zijn geen losse onderdelen. Als je de oorzaak aanpakt, in plaats van alleen het gevolg, kun je:
- dieper slapen
- helderder wakker worden
- je rust terugkrijgen in je lijf
Merk je dat je ritme al langer uit balans is? Dan is dit hét moment om het patroon te doorbreken.
Plan een gratis kennismakingsgesprek van 15 minuten.
Reactie plaatsen
Reacties